Geriatri, Yaşlı Sağlığı ve Hastalıkları olarak da adlandırılabilen, 65 yaş ve üzeri bireylerin öncelikle sağlığını koruyarak hastalıkların önlenmesi ve toplumdan soyutlanmadan yaşamlarını sürdürmelerini, sağlıklı yaş almalarını hedefleyen, çok yönlü değerlendirmelere dayalı, hastalık tanı ve tedavi prensiplerini içeren bir bilim dalıdır. Geriatri İç Hastalıkları Anabilim Dalı’nın yandalıdır. İç Hastalıkları uzmanlığından sonra 3 yıl daha eğitim alınarak Geriatri uzmanı olunmaktadır.
Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de yaşlı nüfus artmaktadır. Türkiye İstatistik Kurumunun Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemini (ADNKS) 2021 verilerine göre; yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı 2013 yılında %7,7 iken, 2017 yılında %8,5 ve 2021 yılında %9,7 olarak ölçülmüştür. Doğuşta beklenen yaşam süresi Türkiye geneli için 78 yıl, erkekler için 75,3 yıl ve kadınlar için 80,7 yıl olmuştur. Nüfus projeksiyonuna göre 2050 yılında yaşlı nüfusun toplam içindeki payının %17,6 olması beklenmektedir.
Yaşlanma ile organ sistemlerinde birçok değişiklik olur. Bu nedenle yaşlının kendine has özellikleri ve ihtiyaçları vardır. Yaşlılarda hastalık belirti ve bulguları gençlerden farklı olabilir, alışılan/beklenilenin dışında (atipik) belirtilerle polikliniğe başvurabilirler. Yaşlanmanın sonucu olarak kronik hastalıklarda artış olmaktadır. Özellikle birden fazla hastalığı bulunan (şeker hastalığı, hipertansiyon, kolesterol yüksekliği, kalp-damar hastalıkları, guatr, böbrek hastalığı, mide- barsak hastalıkları, kan hastalıkları, kemik erimesi, depresyon, demans gibi) ve çok sayıda ilaç kullanan, ilaçlarının düzenlenmesi gereken, beslenme bozukluğu olan, kilo kaybı olan, unutkanlık, uykusuzluk, dengesizlik, düşme, idrar kaçırma gibi şikayetleri olan hastalar geriatri bölümüne başvurabilirler. Yaşlıların sorunlarının tek merkezde yeterli zaman ayrılarak çözülmesi geriatri bölümünün kuruluş amacıdır.
Geriatrinin bir amacı da; yaşlının mevcut sağlığını korumak ve sağlıklı yaşlanma konusunda önerilerde bulunmaktır. Geriatri bölümünde yıllık genel kontrol amaçlı tetkikler, kanser tarama ve erken tanısı, koruyucu aşılama uygulamaları da yapılmaktadır. Geriatri bölümünde hasta ve hasta yakınından, hastanın tıbbi hikâyesi ve kullandığı ilaçlarla ilgili bilgi alındıktan sonra fizik muayenesi yapılır. İç hastalıkları muayene ve tetkiklerinin yanı sıra kapsamlı geriatrik değerlendirme testleri uygulanır. Bu testler aracılığıyla geriatrik sendromlar dediğimiz sorunlar anlaşılabilmekte ve araştırılmaktadır. Geriatrik sendromları şu şekilde sıralayabiliriz:
- Demans (Alzheimer Hastalığı gibi), depresyon, deliryum, polifarmasi
- İnkontinans (idrar kaçırma), malnutrisyon (kötü beslenme), sarkopeni (kas erimesi)
- Osteoporoz, kırılganlık, bası yarası, düşmeler gibi
Kapsamlı Geriatrik Değerlendirme içerisinde, geriatrik sendromların yanında, diğer tüm kronik rahatsızlıklar da aynı anda ele alınıp değerlendirilmektedir. Bunlar arasında:
- Hipertansiyon, diyabet, kalp rahatsızlığı,
- Akciğer rahatsızlıkları, böbrek rahatsızlıkları, anemi, vitamin eksiklikleri,
- Mide, barsak sistemi rahatsızlıkları, tiroid hastalıkları vb. sayılabilir.
Yaşlının günlük yaşam aktivitelerinde bağımsızlık durumu, hafıza bozukluğu (unutkanlık, Alzheimer hastalığı), moral bozukluğu (depresyon), beslenme bozukluğu açısından; yaşlılar için özel olarak düzenlenmiş anket formları ve tarama testleri ile değerlendirme yapılır. Zihin, beden ve ruh sağlığı bir bütündür ve birbirlerini etkiler. Geriatri bölümünde yaşlı bireyin sağlığı bütüncül bir yaklaşımla ele alınıp, yaşlının değerlendirilmesine uzun zaman ayrılır. Geriatrinin amacı yaşlının bağımsız olarak yaşamını sürdürmesine ve yaşam kalitesini yükselterek daha sağlıklı yaşamasına yardımcı olmaktır.
NOT: Geriatri Kliniği hekimlerimizi görmek için lütfen "Tıbbi Birimler" bölümünü ziyaret ediniz.
07 Haziran 2024